De literair-esthetische waarde van de werken bleef het doorslaggevende criterium om deze selectie te kunnen maken. Wij zijn er ons van bewust dat dit eerste cruciale criterium erg onderhevig is aan subjectiviteit. Literaire kwaliteit laat zich immers onmogelijk op een eenduidige manier omschrijven of definiëren. Niet alleen wisselen literaire oordelen in de loop van de geschiedenis, ook op ieder moment in die geschiedenis is dat oordeel sterk afhankelijk van de literatuuropvatting van de lezer. En die literatuuropvatting hangt zelf dan weer samen met factoren zoals milieu, opleiding, leeftijd en geslacht. Elke selectie, ook de hier gepresenteerde lijst met literaire werken, is dan ook een vorm van berekende willekeur.
Wij hebben geprobeerd om ons oordeel zo weinig mogelijk te laten beïnvloeden door modes of persoonlijke voorkeuren, maar om de consensus te registreren die er in de loop van de jaren of van de eeuwen omtrent een literaire tekst is gegroeid. Sommige teksten zijn als het ware door de geschiedenis zelf gecanoniseerd en hebben daardoor een iconische status verworven. Daarom alleen al maken zij aanspraak op een plaats in deze lijst. Toch speelt in de afweging onvermijdelijk ook de vraag naar de relevantie van de tekst voor de lezers van vandaag.
Leesbaarheid, ook te begrijpen als bruikbaarheid in het onderwijs, kwam op die manier meer dan eens in concurrentie met onze overtuiging dat een canon als functie heeft om het literaire erfgoed te bewaren en het culturele geheugenverlies tegen te gaan.
