Na Gezelles overlijden ontstond er vooral in Vlaanderen een ware Gezelleverering of -cultus, waarbij de genialiteit van de dichter verbonden werd met het uitzonderlijke gehalte van de persoon, de priester en de leraar Gezelle.
Talrijk zijn de biografische schetsen waarin oud-leerlingen, vrienden en kennissen hierover getuigen. In dit herinneringsdiscours speelden concrete en realistische beelden een belangrijke rol als aanknopingspunt.
Toonaangevend daarbij was de West-Vlaamse beeldhouwer Jules Lagae. In 1894 boetseerde hij Gezelles borstbeeld ‘naar het leven’. Na Gezelles overlijden werden exemplaren ervan als standbeelden te Kortrijk (1903) en Roeselare (1921) geplaatst. Bekend is ook Lagaes monumentaal beeld van de priester-dichter Gezelle bij de O.-L.-Vrouwkerk te Brugge waarmee in het jubileumjaar 1930 hulde werd gebracht aan de ‘Heer en Meester’ Gezelle.