Het Achterhuis

Tegelijk analyseert Anne Frank zichzelf: ‘Ik heb een sterk uitkomende karaktertrek die iedereen die me lang kent, moet opvallen, en wel m’n zelfkennis.’ Ze verkent haar eigen geestelijke evolutie, van ‘bakvis’ tot aankomend schrijfster. Maar ook hoe ze lichamelijk verandert tussen haar dertiende en vijftiende jaar houdt ze nauwkeurig bij. Ze wordt ongesteld en onderzoekt haar eigen lichaam tot in detail. Die passages zal ze bij de herwerking echter niet behouden. 

Als Anne nog een aanmoediging nodig zou hebben, dan is het deze toespraak wel. In drie maanden tijd herschrijft ze 21 maanden dagboek, om het later te kunnen uitgeven. Daarbij mildert ze de toon hier en daar: ‘Ik ben wijzer geworden en moeders zenuwen zijn wat gekalmeerd.’ Ze lijkt ook minder verliefd op medeonderduiker Peter; sommige beschrijvingen van gebeurtenissen maakt ze stilistisch sterker, en de seksuele passages laat ze weg. 

‘De omwerkingen die Anne in 1944 op haar dagboek toepast, tonen haar grote talent. Als Anne Frank de oorlog zou hebben overleefd, zou ze ongetwijfeld zijn uitgegroeid tot een grote Nederlandse schrijver’, is te lezen op de website van het Nederlandse Literatuurmuseum. Ook historicus Jan Romein, die het dagboek na de oorlog als een van de eersten onder ogen krijgt, schrijft in Het Parool: ‘Dit meisje toch zou, als niet alle voortekenen bedriegen, een begaafde schrijfster geworden zijn als zij was blijven leven.’ 

Begin april 1944 staat het besluit van Anne Frank meer dan vast: ‘Ik wil van nut of plezier zijn voor de mensen, die om mij heen leven en die mij toch niet kennen, ik wil voortleven, ook na mijn dood.’

Die profetie komt uit, zij het veel vroeger en pijnlijker dan verhoopt. Op 1 augustus 1944 schrijft ze voor het laatst in het dagboek: ‘Van binnen wijst de reine Anne me de weg, van buiten ben ik niets dan een van uitgelatenheid losgerukt geitje.’ Drie dagen later worden de onderduikers ontdekt en gearresteerd. In de vroege lente van 1945 bezwijkt Anne aan tyfus in het naziconcentratiekamp Bergen-Belsen. Haar dagboek blijft achter in Amsterdam. Annes vader Otto is de enige van het gezin die terugkeert uit de kampen. Hij zal voor een eerste uitgave zorgen in 1947. Het Achterhuis is sindsdien een van de meest gelezen en vertaalde boeken ter wereld.