Taal & vorm

De reclametekst die Van Ostaijen zelf schreef voor Bezette Stad biedt eigenlijk nog altijd de beste samenvatting van wat de lezer te wachten staat: “onmisbaar gelijk een kookboek / ‘Wat ieder meisje weten moet’”.

In De Kapellekensbaan (1953) en het vervolg, Zomer te Ter-Muren (1956), toont Louis Paul Boon de desintegratie en destructie van het naoorlogse, moderne bestaan. Verteller Boontje stelt daarom zijn boek open voor anderen, zodat het uitgroeit tot een jungle van verhalen, waardoorheen zich als een onverbiddelijke pageturner de roman slingert die de auteur zich oorspronkelijk had voorgenomen te gaan schrijven. 

Bij zijn verschijning werd de bundel De Oostakkerse gedichten door vrijwel alle critici in Noord en Zuid beschouwd als een absoluut hoogtepunt van de experimentele poëziepraktijk. Claus werd zelfs uitgeroepen tot ‘de keizer van de Vlaamse experimentelen’, de evenknie van Lucebert. 

Het Gruuthuseliedboek is een omvangrijk handschrift dat omstreeks 1400 in Brugge ontstond en een unieke inkijk biedt in de cultuur van de stedelijke elite in het laatmiddeleeuwse Brugge.

De roman Hersenschimmen is een kroniek van een snelle geestelijke aftakeling. De Nederlandse auteur J. Bernlef weet dat proces van binnenuit te vatten, door het originele vertelperspectief van de Alzheimerpatiënt zelf. Een sterk staaltje empathie én schrijfkunst.

Het boek alfa is een overrompelende taalconstructie waarmee Michiels de ongebreidelde gedachtestroom van een twijfelende schildwacht weergeeft. Het is een gloeiende ode aan de verbeelding, de liefde en de taal, maar stelt tegelijk de kracht daarvan in vraag.

In het bondige en intrigerende oeuvre van de nog altijd populaire Willem Elsschot neemt de novelle Kaas uit 1933 een belangrijke plek in. Ook Elsschot zelf vond Kaas zijn ‘meest geslaagde boek’.

Met zijn Nieuwe gedichten uit 1934 publiceerde Martinus Nijhoff een bundel die, zoals de titel aangeeft, in hoge mate vernieuwend was en die een aantal klassiekers bevat die niet meer weg te denken zijn uit de Nederlandstalige poëzie.

Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt en Fiep Westendorp was in 1971 een eigentijds jeugdboek, geestig, stout en actueel. En dat is het nog altijd.

Rijmsnoer uit 1897 is een indrukwekkende verzameling van 231 virtuoze gedichten die volgens de maanden van het jaar geordend zijn. Gezelle haalt daarbij alle mogelijke literaire middelen uit de kast op het gebied van ritme, klanksymboliek, metriek, strofebouw en typografie. 

Het summum van de woord-beeldkunst die bloeide in de vroegmoderne Nederlanden: een embleembundel van vader én dochter Roemer Visscher. Literatuur over het dagelijks leven, met na 400 jaar nog altijd bruikbare levenswijsheid.